WITAMINA A (RETINOL)
Substancjami wykazującymi aktywność witaminy A są retinol i związki powstałe w wyniku jego utleniania – retinal i kwas retinowy. Pełną aktywność witaminy A wykazuje retinol, pozostałe dwa związki wykazują tylko częściową aktywność.
Retinol powstaje w organizmie z prowitaminy A (Beta-karoten). Kwas retinowy jest substancją odpowiedzialną za proliferację i stymulowanie procesów odnowy tkankowej.
Formą witaminy A stosowaną w preparatach kosmetycznych jest retinol i jego estry.
Ze względu na obecność wiązań podwójnych w strukturze cząstki, retinol jest substancją dość podatną na utlenianie. Związkami bardziej odpornymi na procesy utleniania są estry witaminy A – octan i palmitynian, substancje powszechnie stosowane w produktach kosmetycznych.
Z uwagi na swoje własności fizykochemiczne są to składniki wykazujące zdolność do penetracji naskórka. Wpływ retinolu na kondycję i funkcjonowanie skóry jest kompleksowy i wielokierunkowy. Witamina A działa na skórę:
- normalizująco,
- reguluje procesy związane z proliferacją i wzrostem naskórka,
- jej obecność jest wyjątkowo istotna dla skóry starzejącej się ze względu na stymulację aktywności fibroblastów (co jest związane z procesem syntezy kolagenu) .
Wpływając na procesy wzrostu komórek w warstwie podstawnej witamina A aktywizuje odnowę komórkową i stymuluje metaboliczną aktywność skóry. Ze względu na swoje własności retinoidy znajdują obecnie zastosowanie w wielu preparatach kosmetycznych, a w szczególności w produktach przeznaczonych do pielęgnacji cery dojrzałej, zmęczonej.
WITAMINA E
Termin stosowany względem substancji pochodzenia naturalnego – tokoferoli i tokotrienoli. Działanie witaminy E na organizm (w tym także i skórę) jest kompleksowe i wielokierunkowe. Wiadomo obecnie, że tokoferole wykazują znaczny wpływ na stan i funkcjonowanie bariery naskórkowej, a także że wpływają na procesy przebiegające głębszych warstwach naskórka i skórze właściwej.
Dzięki swojej wysokiej aktywności przeciwrodnikowej witamina E skutecznie neutralizuje szkodliwe dla skóry wolne rodniki, przekształcając się jednocześnie w nieszkodliwy rodnik tokoferylowy. Rodnik tokoferylowy może następnie zostać z pomocą witaminy C przekształcony do tokoferolu lub ulega on rozkładowi do innych nieszkodliwych związków. Wysoka aktywność przeciwrodnikowa witaminy E pozwala chronić lipidy cementu międzykomórkowego naskórka przed utlenianiem, co ma znaczny wpływ na funkcjonowanie skóry jako bariery. Tokoferole chronią fosfolipidy wchodzące w skład błon komórkowych, a także – co bardzo istotne z kosmetycznego punktu widzenia – dzięki możliwości wbudowywania się w struktury lipidowe cementu międzykomórkowego warstwy rogowej naskórka mogą uzupełniać braki w tym obszarze.
Wpływając na barierowe własności warstwy rogowej witamina E chroni skórę przed nadmierną ucieczką wody, pośrednio przyczyniając się do wzrostu nawilżenia. Penetrując głębsze warstwy skóry witamina E wykazuje aktywność przeciwzapalną i przeciwpodrażnieniową, co związane jest m.in. z jej wpływem na procesy związane z uwalnianiem mediatorów stanów zapalnych. Jej aktywność przeciwrodnikowa pozwala także na ochronę ścian naczyń krwionośnych przed negatywnym działaniem wolnych rodników. Zmniejszając ryzyko powstawania stanów zapalnych tokoferole i tokotrienole chronią pośrednio ściany naczyń włosowatych przed osłabieniem, odgrywając znaczną rolę w funkcjonowaniu mikrokrążenia skórnego.
Zastosowanie w kosmetyce znalazły wolne tokoferole i ich estry, a także tokotrienole. Dzięki swoim własnościom fizykochemicznym związki te łatwo penetrują warstwę rogową naskórka, co umożliwia im dotarcie to odpowiedniego obszaru skóry. Częstą formą witaminy E stosowaną w produktach kosmetycznych jest octan tokoferylu, związek charakteryzujący się większą odpornością na działanie promieniowania ultrafioletowego niż sam tokoferol. Ze względu na możliwość regeneracji rodnika tokoferylowego w kosmetykach obok witaminy E często stosuje się witaminę C.
WOLNE RODNIKI
Wolne rodniki to cząstki chemiczne zawierające niesparowany elektron, obdarzone wysoką energią i łatwo reagujące z innymi związkami chemicznymi. Mogą powstawać pod wpływem działania czynników zewnętrznych takich jak promieniowanie ultrafioletowe i zanieczyszczenia występujące w środowisku, pamiętać jednak należy że powstają także w wyniku przemian metabolicznych.
Działanie wolnych rodników może powodować uszkodzenia w strukturze kwasów nukleinowych, białek i lipidów. W skórze te reaktywne cząstki mogą być przyczyną uszkodzeń lipidów cementu międzykomórkowego warstwy rogowej naskórka, a także spadku ilości fibroblastów, co ma bezpośredni wpływ na przebieg syntezy kolagenu.
Wolne rodniki mogą powodować depolimeryzację kwasu hialuronowego, dezaktywację niektórych enzymów, uszkodzenie struktur kolagenu i elastyny (co skutkuje spadkiem elastyczności i sprężystości skóry), a także zakłócać procesy związane z powstawaniem NMF. W ich obecności dochodzi do zaburzeń procesów wzrostu tkanki, zakłóceniu ulegają mechanizmy odbudowy i regulacji. Wszystko to sprawia, ze wolne rodniki są czynnikiem sprzyjającym pojawianiu się zmarszczek, wpływającym destrukcyjnie struktury skórne i będące przyczyną wielu zaburzeń w funkcjonowaniu skóry.