I N F O R M A C J A  P R A S O W A | REPELENTY i INSEKTYCYDY – jak chronić się przed komarami, kleszczami i innymi owadami

Rozpoczyna się sezon urlopów i wyjazdów w plener. Ciemną stroną wypoczynku blisko natury są owady. Chcemy przed nimi chronić siebie i swoich najbliższych – ludzi i zwierzęta. Branża repelentów i insektycydów oferuje konsumentom szeroki wachlarz produktów wspomagających ochronę przed kontaktami z owadami – ukąszeniami i możliwymi po nich powikłaniami. Nad zapewnieniem wysokich standardów ochrony ludzi i środowiska oraz skuteczności produktów czuwa Rozporządzenie w sprawie Produktów Biobójczych (rozporządzenie (UE) nr 528/2012). Zgodnie z nim, zanim jakikolwiek repelent lub środek owadobójczy zostanie w Europie wprowadzony do obrotu, musi uzyskać specjalne pozwolenie. W Polsce udziela ich Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL) – patron konferencji.

Owady stanowią połowę wszystkich żywych organizmów i odgrywają istotną rolę w naszym ekosystemie – zapylają rośliny, są także ogniwem wielu łańcuchów pokarmowych ptaków i innych owadożerców. Tylko nieliczne stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi w Europie, ale zagrożenie to może być poważne. Inne groźne nie są, ale są uciążliwe.

Repelentom i insektycydom – preparatom wspomagającym ochronę przed komarami, kleszczami i innymi owadami – poświęcone było spotkanie prasowe zorganizowane przez Polskie Stowarzyszenie Przemysłu Kosmetycznego i Detergentowego w dniu 11 czerwca 2024 roku w Warszawie, w restauracji AleGloria. Konferencję objął patronatem Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych – organ administracji stojący na straży bezpieczeństwa i skuteczności produktów biobójczych – udzielający pozwoleń na wprowadzanie repelentów i insektycydów na półki sklepów.

Ekspertki konferencji – dr Karolina Pastuszko – naczelnik Wydziału Rejestracji Produktów Biobójczych w Procedurach Europejskich URPL oraz dr Anna Oborska – dyrektor generalna PSPKD swoje wystąpienia poświęciły kwestiom dla użytkowników szczególnie istotnym:  omówieniu rodzajów preparatów, właściwemu ich doborowi – z uwzględnieniem potrzeb np. małych dzieci, zasadom skutecznej i bezpiecznej ochrony. Dr Karolina Pastuszko omówiła procedurę udzielania przez Urząd pozwoleń na obrót preparatami biobójczymi a także omówiła najbardziej popularne substancje czynne – syntetyczne i naturalne. Informacje o nich umieszczane są na etykietach produktów – warto je poznać. Dr Anna Oborska zaprezentowała rodzaje produktów, omówiła ich formy, działanie, obszary innowacji, a także przedstawiła informacje zebrane w raporcie europejskiej organizacji branżowej A.I.S.E .„Protecting our health and our homes – The role of repellents and insecticides in keeping troublesome insects at bay”[1].

Mały owad – duży problem zdrowotny

Owady mogą przenosić choroby zagrażające życiu, a także atakować nasze mienie i żywność. Statystyki pokazują, że sama malaria w 2017 r. dotknęła około 219 milionów ludzi na całym świecie (więcej niż rok wcześniej), z których ok. 435 000, to ofiary śmiertelne. Częstość występowania innych, potencjalnie śmiertelnych chorób przenoszonych przez komary, takich jak gorączka denga, gorączka Zachodniego Nilu, chikungunya  również rośnie – także w Europie. W niesłabnącym tempie w Europie rozpowszechniają się także choroby przenoszone przez kleszcze: szacuje się, że borelioza dotyka blisko miliona obywateli UE rocznie, a kleszczowe zapalenie mózgu występuje już endemicznie na obszarach wiejskich i leśnych w środkowej, wschodniej i północnej Europie.

Pluskwy, które zostały praktycznie wytępione w Europie wkrótce po II wojnie światowej, są także coraz większym problemem – nie tylko w sypialniach, ale także w hotelach, szpitalach, domach opieki, a nawet w transporcie publicznym i lotnictwie. Karaluchy również mają się całkiem dobrze: atakując żywność, rozprzestrzeniają bakterie.

Te fakty nie pozostawiają wątpliwości: ochrona przed infekcjami, zarażeniami i chorobami przenoszonymi przez owady wymaga poznania i stosowania się do zaleceń. Największą skuteczność daje stosowanie produktów biobójczych takich jak repelenty i insektycydy oraz ograniczanie narażenia na insekty.

Jak się chronić przed owadami?

Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Poznaniu, w przypadku chorób przenoszonych przez komary, zaleca m. in.[2]

• unikanie przebywania na zewnątrz pomieszczeń w porach największej aktywności komarów (poranek i wieczór)

• stosowanie ubrań osłaniających części ciała narażone na ukąszenia (np. z długimi rękawami i nogawkami)
• stosowanie mechanicznych barier przeciwko komarom w oknach i drzwiach (siatki na owady lub moskitiery), które zmniejszają ryzyko przedostania się owadów do domów

• stosowanie dostępnych w sklepach preparatów odstraszających komary – repelentów

Repelenty i środki owadobójcze, to skuteczna linia obrony. Uzupełnione o pozostałe zalecenia, dają szansę na uchronienie się od ukąszeń i zakażeń.

Czy repelenty i insektycydy są bezpieczne?

Zanim jakikolwiek środek owadobójczy zostanie wprowadzony do obrotu w Europie, musi spełniać wysokie standardy ochrony ludzi i środowiska oraz skuteczności określone w Rozporządzeniu w sprawie Produktów Biobójczych (rozporządzenie (UE) nr 528/2012) uzyskując wymagane pozwolenie.

Celem tego rozporządzenia jest poprawa funkcjonowania rynku produktów biobójczych w UE, przy zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi oraz środowiska.

Jak wygląda proces poprzedzający wydanie pozwolenia?

• produkt biobójczy, wraz z kompletną dokumentacją i wymaganymi badaniami jest oceniany pod kątem skuteczności oraz bezpieczeństwa dla ludzi i środowiska – mówi dr Karolina Pastuszko. Za działanie produktu biobójczego odpowiada dozwolona biobójcza substancja czynna. Bezpieczeństwo tych substancji zapewniane jest poprzez wnikliwą ocenę w ramach programu przeglądu substancji czynnych. Tylko jeśli produkt spełnia wszystkie wymogi, może zostać zatwierdzony przez właściwy organ państwa członkowskiego lub Komisję Europejską.

Procedury te, ze względu na ich szczegółowość, są długotrwałe i kosztowne dla firm. Po tym procesie zewnętrznej weryfikacji pewne jest, że produkty, które trafiają do sprzedaży, to preparaty spełniające najwyższe standardy jakości.

• Regulacje prawne bardzo drobiazgowo opisują nie tylko wymagania dotyczące samego produktu, ale także kwestie informacji, które musi zawierać etykieta – mówi dr Anna Oborska – oprócz tych, które zwykle mają zastosowanie do wszystkich produktów, muszą pojawić się m. in. szczegółowe instrukcje dotyczące użytkowania, częstotliwości stosowania i wielkość dawki, informacje o możliwych niepożądanych działaniach a także wskazówki dotyczące pierwszej pomocy.

Wszystkie te wymagania mają wspólny cel – bezpieczeństwo ludzi i środowiska. Ważne, aby konsumenci informacje zawarte na etykietach czytali uważnie i postępowali zgodnie z zaleceniami producentów.

Repelenty czy insektycydy?

W celu ochrony domu i domowników zalecane jest równoczesne stosowanie repelentu, który sprawia, że pomieszczenia stają się nieatrakcyjne dla uciążliwych owadów oraz podjęcie działań zapobiegawczych takich jak ograniczanie miejsc rozwoju owadów np. osuszanie kałuż, a także mechaniczne ograniczanie liczebności owadów dzięki zastosowaniu ekranów, moskitier, czy pułapek. W przypadku bardziej uciążliwych insektów należy rozważyć zastosowanie środków owadobójczych – insektycydów. Zaleca się, aby zawsze wybierać środek owadobójczy dla konkretnego owada, dokładnie przestrzegać instrukcji na etykiecie i stosować optymalną ilość preparatu. Również poza domem, w celu ochrony ludzi i zwierząt, niezwykle ważne jest stosowanie repelentów i insektycydów (obroże dla zwierząt).

Innowacje – wymaga ich nie tylko rynek

Dobry produkt owadobójczy nie jest wieczny, a innowacji wymagają nie tylko ciekawi nowości konsumenci, ale także same… insekty. W miarę upływu czasu zmniejsza się bowiem wrażliwość populacji owadów na substancję, która wcześniej skutecznie zwalczała lub zabijała dany gatunek.

Mechanizm oporności na insektycydy jest obecnie dobrze poznany: insektycydy nie powodują zmian genetycznych w owadach prowadzących do ich uodpornienia. Tu występuje jednak zjawisko „przetrwania najlepiej przystosowanych”. Jeśli pojedynczy owad w populacji posiada już gen czyniący go bardziej tolerancyjnym niż inne, owad ten lepiej przetrwa ekspozycję i przekaże swoje geny następnemu pokoleniu.

Z czasem i przy powtarzającym się narażeniu, odsetek osobników może wzrosnąć do poziomu, w którym substancja nie jest już skuteczna. Oznacza to, że dwoma głównymi czynnikami wpływającymi na rozwój odporności na insektycydy są wskaźnik reprodukcji gatunku owada i poziom ciągłego narażenia dużej populacji na ich działanie.

Skoro mamy coraz lepsze produkty, dlaczego problem pozostaje nierozwiązany?

Zmiany klimatu oraz częste podróże prowadzą do pojawiania się w Europie niewystępujących dotąd owadów oraz nowych patogenów, które, przedostając się do Europy, stwarzają potencjalne zagrożenia i wyzwania dla ochrony zdrowia.

Zmiany klimatyczne tworzą cieplejsze i bardziej wilgotne warunki – sprzyjające np. rozwojowi kleszczy w wielu częściach Europy. Komary przeniosły się z kontynentu na kontynent wraz z przepływem towarów i ludzi, pluskwy – podróżują autostopem w bagażu.

Potrzeba ochrony infekcjami, zarażeniami i chorobami przenoszonymi przez owady w Europie będzie rosła.

Kontakt:

Agnieszka Sobkowiak | menedżer ds. komunikacji i PR | tel. 881 361 611 | agnieszka.sobkowiak@kosmetyki-detergenty.pl

O Stowarzyszeniu

Polskie Stowarzyszenie Przemysłu Kosmetycznego i Detergentowego (PSPKD), to działająca od roku 1992 organizacja branżowa, która zrzesza firmy branż kosmetycznej i detergentowej. Misją PSPKD jest promocja, rozwój oraz ochrona interesów branży i firm kosmetycznych i detergentowych poprzez tworzenie przyjaznego środowiska. PSPKD reprezentuje branże i swoich Członków w relacjach z administracją państwową, mediami oraz innymi interesariuszami – w Polsce i w Unii Europejskiej. Jest aktywnym uczestnikiem procesów legislacyjnych – przekazuje uwagi i postulaty Firm Członkowskich do nowotworzonych i zmienianych aktów prawnych.

Członkowie Stowarzyszenia to uznani producenci i dystrybutorzy, a także sieci handlowe, dostawcy surowców oraz inne firmy współpracujące z branżami kosmetyczną i detergentową, w tym produktów biobójczych. Uzyskują w PSPKD dostęp do aktualnej wiedzy eksperckiej i wsparcie w sytuacjach kryzysowych. Eksperci Stowarzyszenia udzielają firmom pomocy w rozwiązywaniu problemów związanych ze zmianami prawa branżowego, często bardzo krótkimi okresami przejściowymi, a także brakiem jednolitych przepisów obowiązujących zarówno w różnych częściach świata jak i samej UE.

PSPKD jest członkiem międzynarodowych organizacji branżowych: Cosmetics Europe,  Międzynarodowego Stowarzyszenia Producentów Mydeł, Detergentów i Środków Czystości (the International Association for Soaps, Detergents and  Maintenance Products) A.I.S.E. oraz Europejskiej Federacji Aerozolowej (European Aerosol Federation) FEA.

W roku 2021 PSPKD uruchomiło największą w Polsce – liczącą około 30 000 substancji – internetową bazę składników kosmetycznych COSMILE.  Od roku 2023 to narzędzie – po uzyskaniu rekomendacji Cosmetics Europe – dostępne w 14 wersjach językowych pod nazwą COSMILE Europe.

Dyrektorem Generalnym Polskiego Stowarzyszenia Przemysłu Kosmetycznego i Detergentowego jest dr inż. Anna Oborska.

[1] https://www.aise.eu/documents/document/20190828120828-aise_brochure_insecticides_05-2019_v8.pdf

[2] https://www.gov.pl/web/wsse-poznan/goraczka-zachodniego-nilu